Między lądem a morzem. Koncepcje Heartlandu i Rimlandu H.J. Mackindera oraz N. Spykmana

Abstrakt

Artykuł przedstawia zarysy koncepcji geopolitycznych Halforda Johna Mackindera oraz Nicholasa Spykmana oraz przykłady na ich praktyczne zastosowanie w polityce międzynarodowej. Skupia się głównie na omówieniu koncepcji Heartlandu oraz opracowanej – niejako w kontrze do niej – koncepcji Rimlandu. Obie miały duże znaczenie teoretyczne oraz poznawcze i wywarły znaczący wpływ rozwój geopolityki, wchodząc na stałe do terminologii stosowanej w tej dziedzinie nauki. Zwłaszcza ta druga koncepcja odegrała istotną rolę polityczną w okresie „zimnej wojny” i rywalizacji między Stanami Zjednoczonymi i ZSRR, ponieważ stała się podstawą dla konkretnych programów mających na celu „powstrzymywanie” ekspansji Związku Radzieckiego. Temu zagadnieniu poświęcona jest trzecia część artykułu. W ostatnim segmencie omówione zostają próby dostosowania wcześniejszych koncepcji geopolitycznych do wielobiegunowego świata, jaki zaczął wykształcać się po rozpadzie ZSRR, zwłaszcza w kontekście wzrastającej roli Chin na arenie międzynarodowej.