Samorząd terytorialny w programach chłopskich partii centrowych i lewicowych w okresie międzywojennym

Abstrakt

Stronnictwa ludowe w czasach Drugiej Rzeczpospolitej aktywnie włączyły się w dyskusję na temat spraw dotyczących ustroju państwa oraz koncepcji samorządu terytorialnego. Główne projekty odnoszące się do kształtu rodzącego się samorządu zawarto w dokumentach programowych tych ugrupowań. W latach 1919–1924 w Sejmie toczyła się ożywiona debata na temat projektów ustawy samorządowej. Do czasu przewrotu majowego powstały aż trzy projekty ustaw, a prym w dyskusji na ten temat wiedli politycy stronnictw ludowych. Po wydarzeniach majowych w 1926 r. nastąpiły zasadnicze zmiany na scenie politycznej. Po stronie Józefa Piłsudskiego opowiedziała się część ugrupowań chłopskich i lewicowych, a część z nich pozostała w opozycji. Obóz sanacyjny podjął w tym czasie energiczne działania w celu opanowania sytuacji w administracji i samorządzie terytorialnym. Nastąpiło znaczne ograniczenie kompetencji samorządu na rzecz administracji rządowej, a organom władzy samorządowej przypisano rolę pomocniczą wobec władzy państwowej. Działaczy opozycyjnych zasiadających w organach samorządowych zaczęto z nich usuwać i zastępować przez zwolenników sanacji. Bieżące wydarzenia znalazły swoje odbicie w postulatach zawartych w dokumentach programowych chłopskich partii centrowych i lewicowych.