Interwencja ZSRR w Afganistanie
Słowa kluczowe:
interwencja ZSRR w Afganistanie, wojna w Afganistanie, Ludowo-Demokratyczna Partia Afganistanu (LDPA), Mohammad Zahir Szach, Mohhamad Daud Chan, Nur Mohammad Tarak, Hafizullah Amin, Babrak Karmal, Burhanuddin Rabbani, Gulbuddin Hekmatiar, Leonid Breżniew, Michaił Gorbaczow, Jimmy Carter, doktryna Cartera, Ronald Reagan, doktryna ReaganaAbstrakt
Afganistan po II wojnie światowej wciąż pozostawał rządzonym przez monarchę krajem o anachronicznym systemie gospodarczym i strukturze społecznej, jednak pod wpływem coraz silniejszych nacisków ze strony inteligencji dwór królewski rozpoczął stopniowe wprowadzanie reform, które nie mogły przynieść osłabienia dotychczasowej władzy. Modernizacja kraju miała się odbywać przy pomocy Stanów Zjednoczonych, dzięki czemu Afganistan miał się stać krajem neutralnym. Na decyzji takiej zaważyły przede wszystkim doświadczenia z przeszłości – chciano uniknąć uzależnienia od swoich potężnych sąsiadów: ZSRR i Wielkiej Brytanii. Decydując się na współpracę z USA, afgańskie elity polityczne wprowadziły swój kraj w obszar zimnowojennej konfrontacji pomiędzy Wschodem a Zachodem. Waszyngton, wspierając jednocześnie skonfliktowany z Afganistanem Pakistan, odmówił Kabulowi zakupu broni, z czego skorzystał Związek Radziecki. Obydwa kraje podpisały umowy, w wyniku których Afganistan otrzymał prawo do bezpłatnego tranzytu towarów przez terytorium ZSRR oraz przede wszystkim wsparcie w zakresie militarnym. 27 kwietnia 1978 r. władzę przejęli afgańscy komuniści. Rada Rewolucyjna proklamowała Demokratyczną Republikę Afganistanu, a nowe władze zostały natychmiast uznane przez Związek Radziecki. Tradycyjne społeczeństwo muzułmańskie wystąpiło przeciwko nowym przeobrażeniom i komunistycznej władzy, w wyniku czego kierownictwo ZSRR zdecydowało się ostatecznie na zbrojne wkroczenie do Kabulu, co spowodowało jeszcze większy opór ludności afgańskiej. Mudżahedini – święci wojownicy – dzięki wszechstronnemu wsparciu ze strony USA potrafili w walce partyzanckiej skutecznie przeciwstawić się Armii Radzieckiej. Interwencja ZSRR w Afganistanie była ostatnim pośrednim starciem dwóch supermocarstw w zimnowojennej rywalizacji. Klęska Związku Radzieckiego w państwie afgańskim rozpoczęła proces rozpadu „kolosa na glinianych nogach”, a tym samym zakończyła się, trwająca od końca II wojny światowej, rywalizacja o panowanie nad światem.
