O roli Policji Politycznej na Górnym Śląsku w okresie międzywojennym

Abstrakt

W ramach struktur policji w okresie międzywojennym funkcjonowała tzw. defensywa. Zajmowała się rozpracowaniem życia społeczno-politycznego kraju,
a przede wszystkim zwalczaniem tzw. organizacji wywrotowych. Defensywa została utworzona zaraz po wejściu w życie ustawy o Policji Państwowej
(24 lipca 1919 r.). W Komendzie Głównej Policji Państwowej utworzono odrębny pion nazwany „Wydziałem IV-D”, który podlegał bezpośrednio komendantowi głównemu. W komendach okręgowych/wojewódzkich utworzono ekspozytury Wydziału IV-D, którym podlegały działające przy komendach powiatowych agentury. W Policji Województwa Śląskiego (autonomicznej formacji utworzonej na śląsku w dn. 17.06.1922 r.) funkcjonariusze pionu policji politycznej skupiali się na zwalczaniu trzech kategorii przestępstw politycznych: ruchu o podłożu lewicowym, nacjonalistycznym i nacjonalistyczno-rewindykacyjnym. Było to związane ze specyfiką województwa, na terenie którego znajdowało się ogromne skupisko najemnej siły roboczej, zatrudnionej lub poszukującej pracy w wielkim śląskim przemyśle. Od chwili powstania defensywy politycznej władze policyjne dążyły do utworzenia z niej wiodącego pod względem fachowym pionu w służbie bezpieczeństwa. W tym celu kierowano do pracy w defensywie policjantów ze służby mundurowej i śledczej, którzy wyróżniali się pod względem zawodowym, moralnym i intelektualnym. Od momentu powstania Policji Politycznej dochodziło między funkcjonariuszami a przedstawicielami administracji państwowej do częstych konfliktów. W takiej sytuacji władze centralne zmuszone były przychylić się do postulatów przeciwników Policji Politycznej i na mocy okólnika Ministerstwa Spraw Wewnętrznych nr 32 z dnia 17 marca 1926 r. z dniem 1 kwietnia 1926 r. zlikwidowano wszystkie ekspozytury Policji Politycznej. Natomiast na mocy reskryptu Wojewody śląskiego z dnia 9 maja 1927 r., organizacja służby politycznej w Policji Województwa śląskiego została gruntownie przebudowana. Po rozwiązaniu Policji Politycznej całokształt zagadnień związanych ze sprawami rozpracowania życia politycznego kraju przejęły utworzone w komendach powiatowych wydziały śledcze, w których powstały oddzielne komórki zajmujące się tą problematyką.