Wychowanie fizyczne i sport na Słowacji po utworzeniu Czechosłowacji (1918–1924)

Abstrakt

Utworzenie Republiki Czechosłowackiej po pierwszej wojnie światowej, w 1918 r., było kamieniem milowym także w rozwoju wychowania fizycznego i sportu na Słowacji. Nowy czesko--słowacki rząd usiłował, w ramach nowych warunków konstytucyjnych, ustanowić czechosłowacki charakter państwa i ograniczyć węgierskie wpływy w poszczególnych miastach. Po długotrwałym okresie swojej wielonarodowej, wielokulturowej i wielowyznaniowej historii Słowacja musiała przezwyciężyć długi czas węgierskich krzywd i madziaryzacji również w dziedzinie sportu. Przed rokiem 1918 dominowały węgierskie i częściowo niemieckie kluby sportowe, a wszelkie wysiłki utworzenia słowackich klubów sportowych miały bardziej iluzoryczny niż realistyczny charakter. Niemniej, po 1918 r. warunki i okoliczności zmieniły się i do-stosowano je do nowego porządku państwowego. Ze względu na napiętą sytuację militarno-polityczną na granicy Czech i w Słowacji w latach 1918–1920, tworzenie czeskich i niemieckich organizacji sportowych odłożono do 1921 r. Organizacja „Sokół” rozpoczęła swoją kampanię reklamową na Słowacji w 1921 r. Również organizacje niemieckie DTV pojawiły się w Bratysławie w 1921 r.,a na Spiszu –w 1922 r. W 1920 r. organizacja „Sokół” miała 93 gniazda zrzeszające 18494 członków, organizacja RTJ miała 31 jednostek z 4139 członkami, a organizacja Orol (Orzeł) miała 149 jednostek zrzeszających 15772 członków. Posiadający świadomość narodową członkowie słowackiej inteligencji wstępowali w szeregi organizacji „Sokół” niezależnie od swojej przynależności partyjnej czy orientacji politycznej. Typowym przykładem takich zachowań była Bratysława. Długoletnim rywalem (początkowo czeskiej) organizacji „Sokół” była organizacja Orol, która urzędowo należała do czechosłowackiego Orola, ale miała również autonomiczne kierownictwo na Słowacji. Wychowanie fizyczne było w Oroluna drugim planie, ponieważ była to organizacja ukierunkowana przede wszystkim wyznaniowo. Wszystkie omawiane narodowe organizacje związane z wychowaniem fizycznym, sportem, skautingiem lub turystyką stopniowo ugruntowywały swoje pozycje. Zwłaszcza organizacje wy-chowania fizycznego, które były ideologicznie związane z partiami politycznymi. W latach 1918–1924 dyscyplinami sportu, które zyskały największą popularność, były piłka nożna, siatkówka, koszykówka, tenis, pływanie, zapasy, boks i tenis stołowy. Jednak Słowacja pozostawała w tyle pod względem wyposażenia technicznego i materialnego, basenów pływackich czy sal gimnastycznych. Czescy entuzjaści sportu, którzy pierwotnie przybyli na Słowację w latach 1918–1920 w celu obrony nowej republiki, często pomagali w zakładaniu klubów sportowych, jak również w zarządzaniu nimi.