Wkład społeczności żydowskiej w życie kulturalne Częstochowy w okresie dwudziestolecia międzywojennego
Main Article Content
Abstrakt
Częstochowę współcześnie jednoznacznie kojarzy się z Jasną Górą i religią katolicką, tymczasem lokalną społeczność w okresie Dwudziestolecia Międzywojennego w znacznym stopniu stanowili Żydzi. Źródła zgodnie wskazują, że była to przed 1939 rokiem druga pod względem liczebności społeczność. Zamieszkiwali oni zarówno najelegantsze kamienice, jak i te najbiedniejsze, żyli wystawnie i bogato albo zupełnie biednie, część asymilowała się ze społecznością polską, inni pozostawali dla niej zupełnie obojętni – słowem stanowili szeroką i różnorodną grupę społeczną. Co oczywiste, tak liczna wspólnota, wyróżniająca się językiem i religią, doprowadziła do powstania szeregu instytucji zarówno społecznych, jak i kulturalnych, co jednak warte podkreślenia – podejmowane działania i inicjatywy skierowane były do ogółu mieszkańców miasta. W swoim artykule chciałabym przyjrzeć się bliżej wkładowi Żydów w różne sfery kulturalne miasta, nie tylko, by przywołać pamięć o wydarzeniach i osobach minionych, ale także, by pokazać, że Częstochowa to
wbrew pozorom miasto nie tylko jednej religii.
Article Details

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Bibliografia
Archiwum Państwowe w Kielcach, Akta Urzędu Wojewódzkiego Kieleckiego I sygn. 3168, Nadzór nad działalnością żydowskich towarzystw kulturalno-oświatowych 1925–1929.
sygn. 3234, Koncesja na prowadzenie zakładów kinematograficznych.
sygn. 3235, Wykazy widowisk, teatrów i towarzystw artystycznych 1929.
Dominiczak H., Częstochowa i jej mieszkańcy 1918–1939, [w:] Częstochowa. Dzieje miasta i klasztoru jasnogórskiego, t. 3: W czasach Polski Odrodzonej i drugiej wojny światowej 1918–1939, red. M. Antoniewicz, K. Kersten, F. Kiryk, R. Kołodziejczyk, R. Szwed, Urząd Miasta Częstochowy, Częstochowa 2006, s. 21–53.
Dzieje ludności żydowskiej w regionie częstochowskim w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. J. Mizgalski, J. Spyra, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2017.
Jakubowski Z., Częstochowscy Żydzi. Charakterystyka problematyki i perspektywy badań, [w:] Z dziejów Żydów w Częstochowie, red. Z. Jakubowski, współpraca S. Podobiński, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2002, s. 11–33.
Pięta W., O żydowskim sporcie w Częstochowie przed II wojną światową, [w:] Dzieje ludności żydowskiej w regionie częstochowskim w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. J. Mizgalski, J. Spyra, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2017, s. 159–168.
Pobratyn A., Częstochowskie „księgi pamięci” jako źródło wiedzy o wielokulturowej przeszłości miasta, „Almanach Częstochowy” 2022, s. 211–221.
Pobratyn A., Kultura teatralna częstochowskich Żydów. Stan i perspektywy badań, [w:] Dzieje ludności żydowskiej w regionie częstochowskim w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. J. Mizgalski, J. Spyra, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2017, s. 145–157.
Pobratyn A., Zjawiska kultury teatralnej i filmowej w Częstochowie do 1939 roku, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2016.
Rolat Z., Garstka wspomnień, [w:] Żydzi Częstochowianie – współistnienie, Holocaust, pamięć, red. J. Mizgalski, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2006, s. 6–20.
Stawiński P., Prasa żydowska w Częstochowie w okresie międzywojennym, [w:]
Z dziejów Żydów w Częstochowie red. Z. Jakubowski, współpraca S. Podobiński, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2002, s. 75–79.
Sztumski J., Kulturotwórcza rola społeczności żydowskiej w Częstochowie, [w:] Z dziejów Żydów w Częstochowie, red. Z. Jakubowski, współpraca S. Podobiński, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2002, s. 63–74.
Wojtysiak A., Z życia kulturalnego i artystycznego Żydów w Częstochowie w latach 1918–1939, [w:] Tożsamość i stereotypy. Żydzi i Polacy, red. J. Mizgalski, M. Soja, Fundacja Instytut Samorządowy, Częstochowa 2014, s. 264–284.
Żydzi częstochowianie – Współistnienie, Holocaust, Pamięć, red. J. Mizgalski, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2006.
Żydzi w dziejach Częstochowy, red. Z. Jakubowski, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 1991.
https://www.czestochowajews.org/history/yizkor-books/ [dostęp: 1.06.2023].
https://www.jewishgen.org/yizkor/Czestochowa1/Czestochowa1.html#TOC66 [dostęp: 20.02.2023].
http://zydzi.muzeumczestochowa.pl [dostęp: 1.05.2023].