Wkład społeczności żydowskiej w życie kulturalne Częstochowy w okresie dwudziestolecia międzywojennego
Słowa kluczowe:
Żydzi, Częstochowa, kultura, teatr, kinoAbstrakt
Częstochowę współcześnie jednoznacznie kojarzy się z Jasną Górą i religią katolicką, tymczasem lokalną społeczność w okresie Dwudziestolecia Międzywojennego w znacznym stopniu stanowili Żydzi. Źródła zgodnie wskazują, że była to przed 1939 rokiem druga pod względem liczebności społeczność. Zamieszkiwali oni zarówno najelegantsze kamienice, jak i te najbiedniejsze, żyli wystawnie i bogato albo zupełnie biednie, część asymilowała się ze społecznością polską, inni pozostawali dla niej zupełnie obojętni – słowem stanowili szeroką i różnorodną grupę społeczną. Co oczywiste, tak liczna wspólnota, wyróżniająca się językiem i religią, doprowadziła do powstania szeregu instytucji zarówno społecznych, jak i kulturalnych, co jednak warte podkreślenia – podejmowane działania i inicjatywy skierowane były do ogółu mieszkańców miasta. W swoim artykule chciałabym przyjrzeć się bliżej wkładowi Żydów w różne sfery kulturalne miasta, nie tylko, by przywołać pamięć o wydarzeniach i osobach minionych, ale także, by pokazać, że Częstochowa to
wbrew pozorom miasto nie tylko jednej religii.
Bibliografia
Archiwum Państwowe w Kielcach, Akta Urzędu Wojewódzkiego Kieleckiego I sygn. 3168, Nadzór nad działalnością żydowskich towarzystw kulturalno-oświatowych 1925–1929.
sygn. 3234, Koncesja na prowadzenie zakładów kinematograficznych.
sygn. 3235, Wykazy widowisk, teatrów i towarzystw artystycznych 1929.
Dominiczak H., Częstochowa i jej mieszkańcy 1918–1939, [w:] Częstochowa. Dzieje miasta i klasztoru jasnogórskiego, t. 3: W czasach Polski Odrodzonej i drugiej wojny światowej 1918–1939, red. M. Antoniewicz, K. Kersten, F. Kiryk, R. Kołodziejczyk, R. Szwed, Urząd Miasta Częstochowy, Częstochowa 2006, s. 21–53.
Dzieje ludności żydowskiej w regionie częstochowskim w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. J. Mizgalski, J. Spyra, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2017.
Jakubowski Z., Częstochowscy Żydzi. Charakterystyka problematyki i perspektywy badań, [w:] Z dziejów Żydów w Częstochowie, red. Z. Jakubowski, współpraca S. Podobiński, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2002, s. 11–33.
Pięta W., O żydowskim sporcie w Częstochowie przed II wojną światową, [w:] Dzieje ludności żydowskiej w regionie częstochowskim w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. J. Mizgalski, J. Spyra, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2017, s. 159–168.
Pobratyn A., Częstochowskie „księgi pamięci” jako źródło wiedzy o wielokulturowej przeszłości miasta, „Almanach Częstochowy” 2022, s. 211–221.
Pobratyn A., Kultura teatralna częstochowskich Żydów. Stan i perspektywy badań, [w:] Dzieje ludności żydowskiej w regionie częstochowskim w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. J. Mizgalski, J. Spyra, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2017, s. 145–157.
Pobratyn A., Zjawiska kultury teatralnej i filmowej w Częstochowie do 1939 roku, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2016.
Rolat Z., Garstka wspomnień, [w:] Żydzi Częstochowianie – współistnienie, Holocaust, pamięć, red. J. Mizgalski, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2006, s. 6–20.
Stawiński P., Prasa żydowska w Częstochowie w okresie międzywojennym, [w:]
Z dziejów Żydów w Częstochowie red. Z. Jakubowski, współpraca S. Podobiński, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2002, s. 75–79.
Sztumski J., Kulturotwórcza rola społeczności żydowskiej w Częstochowie, [w:] Z dziejów Żydów w Częstochowie, red. Z. Jakubowski, współpraca S. Podobiński, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2002, s. 63–74.
Wojtysiak A., Z życia kulturalnego i artystycznego Żydów w Częstochowie w latach 1918–1939, [w:] Tożsamość i stereotypy. Żydzi i Polacy, red. J. Mizgalski, M. Soja, Fundacja Instytut Samorządowy, Częstochowa 2014, s. 264–284.
Żydzi częstochowianie – Współistnienie, Holocaust, Pamięć, red. J. Mizgalski, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2006.
Żydzi w dziejach Częstochowy, red. Z. Jakubowski, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 1991.
https://www.czestochowajews.org/history/yizkor-books/ [dostęp: 1.06.2023].
https://www.jewishgen.org/yizkor/Czestochowa1/Czestochowa1.html#TOC66 [dostęp: 20.02.2023].
http://zydzi.muzeumczestochowa.pl [dostęp: 1.05.2023].
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Agnieszka Pobratyn

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.