Wkład społeczności żydowskiej w życie kulturalne Częstochowy w okresie dwudziestolecia międzywojennego

Main Article Content

dr

Abstrakt

Częstochowę współcześnie jednoznacznie kojarzy się z Jasną Górą i religią katolicką, tymczasem lokalną społeczność w okresie Dwudziestolecia Międzywojennego w znacznym stopniu stanowili Żydzi. Źródła zgodnie wskazują, że była to przed 1939 rokiem druga pod względem liczebności społeczność. Zamieszkiwali oni zarówno najelegantsze kamienice, jak i te najbiedniejsze, żyli wystawnie i bogato albo zupełnie biednie, część asymilowała się ze społecznością polską, inni pozostawali dla niej zupełnie obojętni – słowem stanowili szeroką i różnorodną grupę społeczną. Co oczywiste, tak liczna wspólnota, wyróżniająca się językiem i religią, doprowadziła do powstania szeregu instytucji zarówno społecznych, jak i kulturalnych, co jednak warte podkreślenia – podejmowane działania i inicjatywy skierowane były do ogółu mieszkańców miasta. W swoim artykule chciałabym przyjrzeć się bliżej wkładowi Żydów w różne sfery kulturalne miasta, nie tylko, by przywołać pamięć o wydarzeniach i osobach minionych, ale także, by pokazać, że Częstochowa to
wbrew pozorom miasto nie tylko jednej religii.

Article Details

Dział
Artykuły
Biogram autora

dr - Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

Agnieszka Pobratyn – adiunkt w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie, doktor nauk humanistycznych w zakresie kulturoznawstwa. Autorka publikacji na temat instytucji i zjawisk kultury współczesnej (przede wszystkim w kontekście regionalnym) oraz historii częstochowskiego teatru i kina. Prowadzi zajęcia związane z wiedzą o filmie i przekazach audiowizualnych oraz wiedzą o kulturze.

Bibliografia

Archiwum Państwowe w Kielcach, Akta Urzędu Wojewódzkiego Kieleckiego I sygn. 3168, Nadzór nad działalnością żydowskich towarzystw kulturalno-oświatowych 1925–1929.

sygn. 3234, Koncesja na prowadzenie zakładów kinematograficznych.

sygn. 3235, Wykazy widowisk, teatrów i towarzystw artystycznych 1929.

Dominiczak H., Częstochowa i jej mieszkańcy 1918–1939, [w:] Częstochowa. Dzieje miasta i klasztoru jasnogórskiego, t. 3: W czasach Polski Odrodzonej i drugiej wojny światowej 1918–1939, red. M. Antoniewicz, K. Kersten, F. Kiryk, R. Kołodziejczyk, R. Szwed, Urząd Miasta Częstochowy, Częstochowa 2006, s. 21–53.

Dzieje ludności żydowskiej w regionie częstochowskim w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. J. Mizgalski, J. Spyra, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2017.

Jakubowski Z., Częstochowscy Żydzi. Charakterystyka problematyki i perspektywy badań, [w:] Z dziejów Żydów w Częstochowie, red. Z. Jakubowski, współpraca S. Podobiński, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2002, s. 11–33.

Pięta W., O żydowskim sporcie w Częstochowie przed II wojną światową, [w:] Dzieje ludności żydowskiej w regionie częstochowskim w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. J. Mizgalski, J. Spyra, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2017, s. 159–168.

Pobratyn A., Częstochowskie „księgi pamięci” jako źródło wiedzy o wielokulturowej przeszłości miasta, „Almanach Częstochowy” 2022, s. 211–221.

Pobratyn A., Kultura teatralna częstochowskich Żydów. Stan i perspektywy badań, [w:] Dzieje ludności żydowskiej w regionie częstochowskim w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. J. Mizgalski, J. Spyra, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2017, s. 145–157.

Pobratyn A., Zjawiska kultury teatralnej i filmowej w Częstochowie do 1939 roku, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2016.

Rolat Z., Garstka wspomnień, [w:] Żydzi Częstochowianie – współistnienie, Holocaust, pamięć, red. J. Mizgalski, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2006, s. 6–20.

Stawiński P., Prasa żydowska w Częstochowie w okresie międzywojennym, [w:]

Z dziejów Żydów w Częstochowie red. Z. Jakubowski, współpraca S. Podobiński, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2002, s. 75–79.

Sztumski J., Kulturotwórcza rola społeczności żydowskiej w Częstochowie, [w:] Z dziejów Żydów w Częstochowie, red. Z. Jakubowski, współpraca S. Podobiński, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2002, s. 63–74.

Wojtysiak A., Z życia kulturalnego i artystycznego Żydów w Częstochowie w latach 1918–1939, [w:] Tożsamość i stereotypy. Żydzi i Polacy, red. J. Mizgalski, M. Soja, Fundacja Instytut Samorządowy, Częstochowa 2014, s. 264–284.

Żydzi częstochowianie – Współistnienie, Holocaust, Pamięć, red. J. Mizgalski, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2006.

Żydzi w dziejach Częstochowy, red. Z. Jakubowski, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 1991.

https://www.czestochowajews.org/history/yizkor-books/ [dostęp: 1.06.2023].

https://www.jewishgen.org/yizkor/Czestochowa1/Czestochowa1.html#TOC66 [dostęp: 20.02.2023].

http://zydzi.muzeumczestochowa.pl [dostęp: 1.05.2023].