Tuwim i alternatywa. O współczesnych muzycznych adaptacjach poezji skamandryty

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: gru 31, 2024
Słowa kluczowe:
awangarda, kontrkultura, alternatywa, Julian Tuwim

Main Article Content

prof. dr hab.
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie
https://orcid.org/0000-0003-1367-7697

Abstrakt

Artykuł podejmuje zagadnienie obecności i popularności poezjiw obiegu popularnym,a szcze-gólnie na scenie muzyki alternatywnej. Od roku 1970, w którym Czesław Niemen oraz Marek Gre-chuta zaprezentowali nowy sposób interpretacji poezji wielkichklasyków literatury, nie było tak dużego zainteresowania poezją w obiegu muzycznym,jak ma to miejsce na polskiej scenie od 2000 roku. Szczególnie poezja Dwudziestolecia (Tuwim, Broniewski, Gałczyński) stała się źródłem inspi-racji muzycznej. Jedną z przyczyn tej popularności wydaje się wspólny antysystemowy przekaz, łączący awangardę i kontrkulturę. Na przykładzie muzycznych adaptacji poezji Juliana Tuwima, ar-tykuł stara się wskazać miejsca wspólne dla poezji awangardowej i estetyki alternatywnej. Związki te widać w silnym upolitycznieniu przekazu, zaangażowaniu społecznym, ale także w wyczuleniu na słowo, zwrocie ku codzienności i językowi ulicy.

Article Details

Numer
Nr 1 (2024): Czytanie Dwudziestolecia
Dział
Artykuły
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

Biogram autora

prof. dr hab. - Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

Adam Regiewicz – prof. zw. dr hab. nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, filolog i filmoznawca Dyrektor Instytutu Literaturoznawstwa Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie. Zajmuje się badaniem zjawisk na pograniczu literaturoznawstwa i komparatystyki kulturowej, m.in. transkulturowym badaniem średniowieczności, antropologią i kulturą współczesną badanymi w perspektywie chrześcijaństwa jako paradygmatu kulturowego Europy i jego kryzysu w dobie sekularyzmu, literaturą popularną, audiowizualnością oraz muzycznością literatury. Jest autorem serii „Głośne pióra” oraz inicjatorem projektu literacko-muzycznego „Śpiewane Dwudziestolecie”. Opublikował ponad 20 monografii, w ostatnim czasie Słownik odgłosów somatycznych.

Bibliografia

Bibliografia:

Buczkówna M., Niemen w dolinie świec, „Literatura” 1975, nr 6, s. 5.

Cegielski M., Leksykon buntowników, Agora, Warszawa 2013.

Florczyk T., Symboliczny gest cmoknięcia w satyrze Juliana Tuwima. Próba analizy języka i określenia deklaracji społecznej w „Wierszu, w którym autor grzecznie, ale stanowczo uprasza liczne zastępy bliźnich, aby go w dupę pocałowali”, „Irydion”2018, t. 4, nr 2, s. 35–45.

GajdaK., Szarpidruty i poeci. Piosenka wobec przemian społecznych i kulturowych ostatnich dekad, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017.

Hejmej A., Muzyczność dzieła literackiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001.

Ignaczak L., Tuwimowski romans z piosenką, [w:] Julian Tuwim. Biografia. Twórczość. Recepcja, red. K. Ratajska, T. Cieślak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2007, s. 252–268.

Królikowski W., 22 Polish Punk Classics, 1993, tekst we wkładce płyty. List Juliana Tuwima, „Robotnik” 1929, nr 316, s. 2.

Platonow R.S., Korzenie poezji gitarowej, przeł. K. Wiszniewska-Mazgiel, „Tekstualia” 2018, t.2, nr 53, s. 147–156.

Roszak T., The Making of a Counter Culture: Reflections on the Technocratic Society and Its Youthful Opposition, Doubleday 1969.

Sobczak P., Tekst piosenki jako dzieło literackie – dzieło literackie jako tekst piosenki. Zarys problematyki, przykłady realizacji, „Folia Litteraria Polonica” 2012, t. 16, nr 2, s. 127–139.

Stasiuk A., Jak nie zostałem pisarzem (próba autobiografii intelektualnej), Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 1998.

Stępień T., Kabaret Juliana Tuwima, Śląsk, Katowice 1989.

Traczyk M., Poezja w piosence. Od Tuwima do Świetlickiego, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009.

Tuwim J., O piosence, „Przekrój”1947, nr 91, s. 14.

Tuwim J., Pogawędka o polskiej piosence kabaretowej, [w:] Dzieła, t. 5: Pisma prozą, oprac. J. Stradecki, Czytelnik, Warszawa 1964.

Urbanek M., Wylękniony bluźnierca, Estymator, Warszawa 2013.

Walc J., Buddenbrokowie i hippisi, [w:] Sporne sprawy polskiej literatury współczesnej, red. A. Brodzka, L. Burska, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 1998, s. 31–43.

Węgrzyniakowa A., Dialektyka językowej organizacji tekstu w poezji Tuwima, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1987.

Zamiast oficerek nosiłem glany, z K. Vargą rozmawia A. Franaszek, „Tygodnik Powszechny” 2003, nr 6, s. 5.

Netografia

http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?lang= [dostęp: 25.02.2023].

https://www.facebook.com/Hanba1926/info/?tab=page_info[dostęp: 2.03.2023].

Kurek M., Sanah debiutuje jako „Królowa dram”. Indie pop i sarkastyczny głos młodego pokolenia. „K-Mag.” https://kmag.pl/article/sanah-debiutuje-jako-krolowa-dram-indie-pop-i-sarkastyczny-glos-mlodego-pokolenia1[dostęp: 26.02.203].

Rafałowska A., Subtelna, zwiewna i świeża. Sanah – nowe oblicze polskiej sceny muzycznej (wywiad), „Fashion Post”, 12 lipca 2019, https://fas-hionpost.pl/subtelna-zwiewna-i-swieza-sanah-nowe-oblicze-polskiej-sceny-muzycznej-wywiad. [dostęp: 15.02.2020].

Rzewuski P., Julian Tuwim wywrotowiec, https://histmag.org/Julian-Tuwim-wy-wrotowiec-7042[dostęp: 2.03.2023].

Dyskografia

Akurat, Prowincja, Agencja Koncertowo-Wydawnicza Akurat, 2003.

Buldog, Chrystus Miasta, wydanie własne, 2010.

Czesław Niemen, Enigmatic, Polskie Nagrania Muza, 1970.

Hańba!, Hańba!, Antena Krzyku, 2016.

Marek Grechuta & Anawa, Polskie Nagrania Muza, 1970.

Piersi i przyjaciele, Izabelin Studio, 1994.

Poeci, Warner Music Poland, 2009.

Sanah, Sanah śpiewa poezyje, Magic Records, Universal Music Polska, 2022.

Śpiewane Dwudziestolecie, CD 2023.