Nagrody literackie Polskiej Akademii Literatury– stan i plan badań

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: gru 31, 2024
Słowa kluczowe:
Polska Akademia Literatury (1933–1939), nagrody literackie Polskiej Akademii Literatury (1933–1939)

Main Article Content

prof. dr hab.
Uniwersytet Szczeciński
https://orcid.org/0000-0002-8098-5748

Abstrakt

Artykuł prezentuje plan badań nad nagrodami literackimi przyznawanymi przez Polską Akademię Literatury (PAL) w latach 1935–1939. Akademie i nagrody uznawane są za kluczowe elementy „ekonomii prestiżu” (pojęcie Jamesa Englisha), czyli kolektywnego i upolitycznionego systemu praktyk kulturowych „wytwarzających” sztukę jako „wartość kulturową” w wyniku wielu złożonych transakcji między różnymi aktorami życia społecznego (np. politycy, urzędnicy, pisarze, krytycy literatury, wydawcy, księgarze). PAL regulowała „ekonomię prestiżu” za pomocą nagród jako „mierników wartości literackiej” na kilka sposobów, m.in. tworzyła kanon najwybitniejszych pisarzy przez sam fakt swojego istnienia, ogłaszała i przyznawała nagrody literackie (samodzielnie lub z innymi instytucjami), a jej członkowie wspierali tworzenie innych nagród literackich i zasiadali w ich jury. Wyniki badań nad tymi sposobami regulowania „ekonomii prestiżu” przez PAL pozwolą pogłębić naszą wiedzę o instytucjach, mechanizmach i praktykach dynamizujących polskie życie literackie w latach 30. XX w.

Article Details

Numer
Nr 1 (2024): Czytanie Dwudziestolecia
Dział
Artykuły
Creative Commons License

Praca jest udostępniana na licencji Creative Commons Attribution 3.0 Unported License.

https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

Biogram autora

prof. dr hab. - Uniwersytet Szczeciński

Agata Zawiszewska-Semeniuk - profesor, literaturoznawczyni, pracuje w Instytutcie Literatury i Nowych Mediów Uniwersytetu Szczecińskiego; autorka prac poświęconych historii czasopiśmiennictwa, twórczości kobiet i życialiterackiego w pierwszej połowie XX w., m.in. monografii: Recepcja literatury rosyjskiej na łamach "Wiadomości Literackich". 1924-1939 (2005), zachód w oczach liberałów. Literatura niemiecka, francuska i angielska na łamach "Wiadomości Literackich" 1924-1939 (2006), Życie świadome. O nowoczesnej prozie intelektualnej Ireny Krzywickiej (2010), Między Młodą Polską, Skamandrem i Awangardą. Kobiety piszące wiersza na początku XX wieku (2015); "Ster" pod redakcją Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit. Lwów 1895-1897 (2017), Między "Sterem" lwowskim i warszawskim. Działalność społeczna i publicystyczna Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit na początku XX wieku (2021), Spór o Polską Akademię Literatury (2022).

Bibliografia

Biblioteka Narodowa w Warszawie, Archiwum Polskiej Akademii Literatury, rkps. sygn. 11391–11399.

Biernacki A., Polska Akademia Literatury, [w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985, s. 198–199.

Biernacki A., Polska Akademia Literatury, [w:] Literatura polska XX wieku. Prze-wodnik encyklopedyczny, t. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, War-szawa 2000, s. 48.

Boratyńska M., Dokumentacja nagród literackich przyznawanych w latach 1918–1939, Warszawa 1973, Biblioteka Instytutu Badań Literackich PAN, mps sygn. 1169.

Budnik A., Infrastruktura wartości. Nagrody literackie w Polsce po przełomie 1989 roku jako narzędzie wymiany kapitałów, „Zarządzanie w Kulturze” 2020, z. 1, s. 39–50.

Chmielewska A., W służbie państwa, społeczeństwa i narodu. „Państwowotwórczy” artyści plastycy w II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2006.

Czapliński P., Gry w prestiż, [w:] J. English, Ekonomia prestiżu, przeł. P. Czapliński, Ł. Zaremba, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013, s. 7–24.

Czy wskrzesić Polską Akademię Literatury? Ankieta „Odrodzenia”, „Odrodzenie” 1947, nr 10, s. 1; nr 11, s. 2; nr 13, s. 3; nr 14–15, s. 3; nr 16, s. 4–5.

Irzykowski K., Dziennik, t. 2: 1916–1944, oprac. B. Górska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001.Irzykowski K., Listy 1897–1944, zebr. i oprac. B. Winklowa, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1998.

Irzykowski K., Polska Rada (Izba)Literacka, „Robotnik” 1928, nr 131, s. 2. Irzykowski K., Zamiast Akademii – Izba, „Robotnik” 1928, nr 98, s. 2.

Jankowicz G., Piękni wygrani. Wpływ nagród na strukturę pola literackiego, [w:] Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre’a Bourdieu. Podręcznik, red. G. Jankowicz, Ha!art, Kraków 2015, s. 113–155.

Janota W., Akademicy w Katowicach. Glossy górnośląskie, „Śląsk” 1996, nr11, s. 79.Jaworski S., Od „Drogi” do „Pionu”. O kształtowaniu się sanacyjnego programu „upaństwowienia” literatury, „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej” 1967, s. 105–146.

Krzywoszewski S., Długie życie. Wspomnienia, t. 2, Biblioteka Polska, Warszawa 1947.

Lam S., Organizacja pracy literackiej, Księgarnia Akademicka, Lwów 1917.

Lam S., Życie wśród wielu, przyg. do druku A. Lam, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1968.

Madajczyk Cz., Klerk czy intelektualista zaangażowany? Świat polityki wobec twórców kultury i naukowców europejskich w pierwszej połowie XX wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999.

(Mi) [Migowa J.], Rozmowa z M. Choromańskim, „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1934, nr 61, s.7.

Michał Choromański, [w:] Słownik współczesnych pisarzy polskich, t. 1, red. E. Korzeniewska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1963, s. 344–346.

Nałkowska Z., Dzienniki, t. 4: 1930–1939, cz. 1–2, oprac. H. Kirchner, Czytelnik, Warszawa 1988.

Polska Akademia Literatury, [w:] Słownik współczesnych pisarzy polskich, seria I, t. 1, red. E. Korzeniewska i in., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1963, s. 98–101.

Postanowienie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 19 grudnia 1933 r. w sprawie nagród artystycznych, ustanowionych przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, „Monitor Polski” 1933, nr 296, poz. 327.

Przerwa-Tetmajer K., Akademia literatury polskiej, „Kurier Warszawski” 1919, nr 59, s. 2–3; przedr. „Gazeta Warszawska” 1919, nr 63, s. 5; „Goniec Krakowski” 1919, nr 58, s. 5.

Ptasińska M., Co z tą Akademią?, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, nr 10, s. 42–44.

Ptasińska M., Działalność Polskiej Akademii Literatury na polu propagandy czytelnictwa. Zarys problematyki, „Studia Kieleckie” 1992, nr4 (76), s. 97–104.

Ptasińska M., Spór o Akademię, „Studia Kieleckie” 1994, nr 2 (84), s. 61–69.

Regulamin Nagrody PAL dla Młodych, [w:] Rocznik Polskiej Akademii Literatury. 1933–1936, Polska Akademia Literatury, Warszawa 1937, s. 272–274.

Regulamin Nagrody za dzieło napisane piękną polszczyzną, [w:] Rocznik Polskiej Akademii Literatury. 1937–1938, Polska Akademia Literatury, Warszawa 1939, s. 168.

Regulamin Polskiej Akademii Literatury, [w:] Rocznik Polskiej Akademii Litera-tury. 1933–1936, Polska Akademia Literatury, Warszawa 1937, s. 241–250.

Rocznik Polskiej Akademii Literatury. 1933–1936, Polska Akademia Literatury, Warszawa 1937.

Rocznik Polskiej Akademii Literatury. 1937–1938, Polska Akademia Literatury, Warszawa 1939.

Rogowicz W., Pierwszy laureat Akademii Literatury, „Kurier Poranny” 1934, nr 58, s. 3.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 września 1933r. o Polskiej Akademii Literatury, „Monitor Polski” z dn. 11 października 1933r. (nr 234, rozdz. 254). Rozstrzygnięcie plebiscytu czytelników „Wiadomości Literackich”. „Kogo wybralibyśmy do Akademii Niezależnych, gdyby taka akademia powstała?”, „Wiadomości Literackie” 1935, nr 6, s. 1.

Rusinek M., Moja wieża Babel, Pax, Warszawa 1982.Rusinek M., Opowieści niezmyślone dawne i nowe. Wspomnienia literackie, t. 1, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1975.

Sieroszewski W., Dziennik (29 XI 1938 –31 XII 1939), wybrał i przyg. do druku A. Lam, [w:] tegoż, Dzieła, t.20, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1963.

Skotnicki J., Przy sztalugach i przy biurku. Wspomnienia, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1957.Sprawozdanie z działalności Polskiej Akademii Literatury w roku 1934/35, [w:] Rocznik Polskiej Akademii Literatury. 1933–1936, Polska Akademia Literatury, Warszawa 1937, s. 225–229.

Sprawozdanie z działalności Polskiej Akademii Literatury w roku 1935/36, [w:] Rocznik Polskiej Akademii Literatury. 1933–1936, Polska Akademia Litera-tury, Warszawa 1937, s. 155–158.

Sprawozdanie z działalności Polskiej Akademii Literatury w roku 1936/37, [w:] Rocznik Polskiej Akademii Literatury. 1937–1938, Polska Akademia Literatury, Warszawa 1939, s. 151–154.

Sprawozdanie z działalności Polskiej Akademii Literatury w roku 1937/38, [w:] Rocznik Polskiej Akademii Literatury. 1937–1938, Polska Akademia Literatury, Warszawa 1939, s. 155–158.

Statut Nagród artystycznych, ustanowionych przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, „Monitor Polski” 1933, nr 296, poz. 327.

Stempowski J., Literatura w okresie wielkiej przebudowy, [s.n.], Wilno 1935.Throsby D., Ekonomia i kultura, przeł. O. Siara, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2010.Ustawa z dnia 2lipca 1937r. o Polskiej Akademii Literatury, Dz.U. RP nr 52, z dn. 4lipca 1937 r., poz. 404.Wielki plebiscyt czytelników „Wiadomości Literackich”. Akademia Niezależnych. Nagroda „Wiadomości Literackich” za najwybitniejszą książkę r. 1934, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 52/53, s. 1.

Winklowa B., Polska Akademia Literatury. „Nim ją reskrypt do życia powoła...”, [w:] O współczesnej kulturze literackiej, red. S. Żółkiewski, M. Hopfinger, t. 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973, s. 275–314.

Wyka K., Choromański i Gunnarsson, „Pion” 1934, nr 8, s. 8.Zamorski J.K., Dzienniki 1930–1939, oprac. R. Litwiński, M. Sioma, Wydawnictwo LTW, Dziekanów Leśny 2011.

Zawiszewska A., Niebezpieczne związki literatury i polityki. Na przykładzie Polskiej Akademii Literatury, [w:] Metamorfozy społeczne, t.4:Kultura i społeczeństwo II Rzeczypospolitej, red. W. Mędrzecki, A. Zawiszewska, Instytut Historii PAN, Warszawa 2012, s. 233–254.

Zawiszewska A., Spór o Polską Akademię Literatury, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2022.

Zawodziński K.W., Akademia a dezorientacja, „Wiadomości Literackie” 1931, nr11, s. 2.

Żeleński(Boy)T., Listy, oprac. B. Winklowa, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1972.

Żeromski S., Projekt Akademii Literatury [1918], [w:] tegoż, Dzieła, red. S. Pigoń, wstęp H. Markiewicz, Pisma różne, t. 2: Pisma literackie i krytyczne, Czytelnik, Warszawa 1963, s. 31–75.

Żongołłowicz B., Dzienniki 1930–1936, oprac. D. Zamojska, Przegląd Wschodni – Studium Europy Wschodniej, Warszawa 2004.

Żółkiewski S., Kultura literacka 1918–1939, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973.