Wkład społeczności żydowskiej w życie kulturalne Częstochowy w okresie dwudziestolecia międzywojennego

Agnieszka Pobratyn

Authors

PhD Jan Dlugosz University in Czestochowa https://orcid.org/0000-0003-3940-4443

Keywords:

Czestochowa, culture, film, theatre

Abstract

Częstochowa is associated with JasnaGóra and the Catholic religion, but in the interwar period local community in was also composed of Jews. Sources unanimously indicate that before 1939 it was the second largest community in terms of population. They lived in both the most elegant tenementhouses and the poorest ones, they lived lavishly and richly, or completely poorly, some assimilated into the Polish community, others remained completely indifferent to it –they consti-tuted a wide and diverse social group. Obviously, such a large community, distinguished by its language and religion, led to the creation of a number of both social and cultural institutions, but it is worth emphasizing that the actions and initiatives undertaken were aimed at the general population of the city. In my paper, I would like to take a closer look at the contribution of Jews to various cultural spheres of the city, not only to recall the memory of past events and people, but also to show that Częstochowa, contrary to appearances, is a city of not only one religion.

Author Biography

PhD, Jan Dlugosz University in Czestochowa

Agnieszka Pobratyn – Assistant Professor at the Institute of Literary Studies at Jan Długosz University in Częstochowa, PhD in the humanities with a specialization in cultural studies. Author of publications on institutions and phenomena of contemporary culture (primarily in a regional context), as well as the history of theater and cinema in Częstochowa. She teaches courses on film studies, audiovisual media, and cultural knowledge

References

Archiwum Państwowe w Kielcach, Akta Urzędu Wojewódzkiego Kieleckiego I sygn. 3168, Nadzór nad działalnością żydowskich towarzystw kulturalno-oświatowych 1925–1929.

sygn. 3234, Koncesja na prowadzenie zakładów kinematograficznych.

sygn. 3235, Wykazy widowisk, teatrów i towarzystw artystycznych 1929.

Dominiczak H., Częstochowa i jej mieszkańcy 1918–1939, [w:] Częstochowa. Dzieje miasta i klasztoru jasnogórskiego, t. 3: W czasach Polski Odrodzonej i drugiej wojny światowej 1918–1939, red. M. Antoniewicz, K. Kersten, F. Kiryk, R. Kołodziejczyk, R. Szwed, Urząd Miasta Częstochowy, Częstochowa 2006, s. 21–53.

Dzieje ludności żydowskiej w regionie częstochowskim w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. J. Mizgalski, J. Spyra, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2017.

Jakubowski Z., Częstochowscy Żydzi. Charakterystyka problematyki i perspektywy badań, [w:] Z dziejów Żydów w Częstochowie, red. Z. Jakubowski, współpraca S. Podobiński, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2002, s. 11–33.

Pięta W., O żydowskim sporcie w Częstochowie przed II wojną światową, [w:] Dzieje ludności żydowskiej w regionie częstochowskim w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. J. Mizgalski, J. Spyra, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2017, s. 159–168.

Pobratyn A., Częstochowskie „księgi pamięci” jako źródło wiedzy o wielokulturowej przeszłości miasta, „Almanach Częstochowy” 2022, s. 211–221.

Pobratyn A., Kultura teatralna częstochowskich Żydów. Stan i perspektywy badań, [w:] Dzieje ludności żydowskiej w regionie częstochowskim w XIX i pierwszej połowie XX wieku, red. J. Mizgalski, J. Spyra, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2017, s. 145–157.

Pobratyn A., Zjawiska kultury teatralnej i filmowej w Częstochowie do 1939 roku, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2016.

Rolat Z., Garstka wspomnień, [w:] Żydzi Częstochowianie – współistnienie, Holocaust, pamięć, red. J. Mizgalski, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2006, s. 6–20.

Stawiński P., Prasa żydowska w Częstochowie w okresie międzywojennym, [w:]

Z dziejów Żydów w Częstochowie red. Z. Jakubowski, współpraca S. Podobiński, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2002, s. 75–79.

Sztumski J., Kulturotwórcza rola społeczności żydowskiej w Częstochowie, [w:] Z dziejów Żydów w Częstochowie, red. Z. Jakubowski, współpraca S. Podobiński, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2002, s. 63–74.

Wojtysiak A., Z życia kulturalnego i artystycznego Żydów w Częstochowie w latach 1918–1939, [w:] Tożsamość i stereotypy. Żydzi i Polacy, red. J. Mizgalski, M. Soja, Fundacja Instytut Samorządowy, Częstochowa 2014, s. 264–284.

Żydzi częstochowianie – Współistnienie, Holocaust, Pamięć, red. J. Mizgalski, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 2006.

Żydzi w dziejach Częstochowy, red. Z. Jakubowski, Wydawnictwo WSP w Częstochowie, Częstochowa 1991.

https://www.czestochowajews.org/history/yizkor-books/ [dostęp: 1.06.2023].

https://www.jewishgen.org/yizkor/Czestochowa1/Czestochowa1.html#TOC66 [dostęp: 20.02.2023].

http://zydzi.muzeumczestochowa.pl [dostęp: 1.05.2023].