Świadomość archiwum

Abstrakt

Rosnąca ilość i zasobność archiwów fotograficznych stawia przed nami zagadnienia wyboru kierunków i sposobów ich wykorzystywania. W swoim referacie
porównuję sytuację sprzed 30 lat – gdy w 1989 r. organizowałem konferencję na ten temat – z sytuacją obecną. Różnice są ogromne, zarówno co do wiedzy o stanie i znaczeniu takich archiwów, jak i w technicznych możliwościach ich tworzenia i wykorzystywania, dzięki rozwojowi zapisu cyfrowego i komunikacji internetowej. Współczesną sytuację przedstawiam w oparciu o publikacje Lva Manovicha, który postuluje stworzenie Data Science celem wprowadzenia ilościowych metod komputerowych do praktyki historii sztuki. Jak twierdzi Manovich, metody te pozwolą na ujawnienie nowych powiązań w historii obrazowania i na przełamanie starych konwencji badań. Jednak automatyzacja takich dociekań może też zaciemnić klarowność istotnych zależności, które nie zawsze wynikają z metod ilościowych. Omawiam dwa przykłady aktualnych badań nad archiwami konkretnych twórców fotografii, Witolda Romera i Tadeusza Cypriana, gdzie wynikające z tego przewartościowania nastąpiły jeszcze bez użycia metod skomputeryzowanych. Ma to wskazać na wspólne podstawy dla tradycyjnych i nowatorskich metod badań fotograficznych archiwaliów.