Przemiany obywatelstwa we współczesnych demokracjach – wyzwania dla edukacji
Pdf

Słowa kluczowe

sfera publiczna
kompetencje obywatelskie
konflikt
manipulacja
edukacja

Abstrakt

Kultura polityczna danego społeczeństwa przejawia się przede wszystkim w powszechnym uczestnictwie obywateli w procesach demokratycznych. Koncepcja tzw. kontrdemokracji na nowo definiuje partycypację, bardziej w kategoriach krytycznego recenzowania poczynań władz niż bezpośredniego zaangażowania politycznego. Przemiany pojmowania istoty obywatelstwa mają różne przyczyny, m.in. nieusuwalność konfliktu w sferze publicznej oraz wszechobecność manipulacji. Konflikty mają przede wszystkim podłoże ekonomiczne, ale w sytuacji narastającej wielokulturowości również etniczne i religijne. Efektem manipulacji jest obecność w przestrzeni publicznej stereotypów i myślenia mitycznego. Kompetencje obywatelskie powinny w sobie zawierać m.in.: refleksyjność, krytycyzm, tolerancję, umiejętność komunikowania, odporność na manipulację, umiejętność współpracy. Nowe trendy w pojmowaniu obywatelstwa nakazują na nowo stawiać pytania o znaczenie edukacji w kształtowaniu pożądanych kompetencji obywatelskich.

Pdf

Bibliografia

Boski, P. (2009). Kulturowe ramy zachowań społecznych. Podręcznik psychologii międzykulturowej. Warszawa.

Chudy, W. (2003). Indoktrynacja. W: T. Pilch (red.). Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 2. Warszawa.

Chudy, W. (2007). Społeczeństwo zakłamane. Esej o społeczeństwie i kłamstwie. 1. Warszawa.

Cialdini, R. (2009). Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka. B. Wojciszke (tłum.). Gdańsk – Sopot.

Czarnawska, M.M. (1997). Jak się bronić przed indoktrynacją. Warszawa.

Doliński, D. (2008). Techniki wpływu społecznego. Warszawa.

Dziubka, K. (2001). Teoria demokratycznej obywatelskości – zarys problemu. W: W. Bokajło, K. Dziubka (red.). Społeczeństwo obywatelskie. Wrocław.

Golka, M. (2008). Bariery w komunikowaniu i społeczeństwo (dez)informacyjne. Warszawa.

Golka, M. (2010). Imiona wielokulturowości. Warszawa.

Grabowska, B. (2011). Samotny egoista czy odpowiedzialny obywatel? Rozważania na temat liberalnego ideału człowieka i obywatela. Toruń.

Green, G.H., Cotter, C. (1997). Nie pozwól sobą manipulować. E. Wykrota (tłum.). Warszawa.

Jastrzębski, J. (2011). Ideologia i komunikacja. O edukacji, pedagogice i mediach. Wrocław.

Juchacz, P.W. (2006). Demokracja, deliberacja, partycypacja. Szkice z teorii demokracji ateńskiej i współczesnej. Poznań.

Koczanowicz, L. (2005). Wspólnota i emancypacje. Spór o społeczeństwo postkonwencjonalne. Wrocław.

Kosyrz, Z. (2004). Manipulacja. W: T. Pilch (red.). Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 3. Warszawa.

Król, M. (1999). Słownik demokracji. Warszawa. Król, M. (2008). Filozofi a polityczna. Kraków.

Łukaszewski, W., Doliński, D., Maruszewski, T., Ohme, R. (2009). Manipulacja. Sopot.

Macedo, S. (1995). Cnoty liberalne. G. Łuczkiewicz (tłum.). Kraków.

Mouffe, Ch. (2005). Paradoks demokracji. W. Jach, M. Kamińska, A. Orzechowski (tłum.). Wrocław.

Mouffe, Ch. (2008). Polityczność. M. Gdula (tłum.). Warszawa.

Mouffe, Ch., Laclau, E. (2005). Ludzie potrzebują alternatywy (rozmowa z M. Gdulą, J. Kutyłą, A. Ostolskim). M. Gdula (tłum.). Krytyka Polityczna, 7–8.

Napiontek, O. (2008). Społeczeństwo obywateli – o kształceniu obywatelskim w Polsce. W: A. Kościański, W. Misztal (red.). Społeczeństwo obywatelskie. Między ideą a praktyką. Warszawa.

Nikitorowicz, J. (2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa.

Opara, S. (2009). Tyrania złudzeń. Studia z filozofi i polityki. Warszawa.

Ossowska, M. (1992). Wzór demokraty. Cnoty i wartości. Lublin.

Pachociński, R. (2004). Model oświaty społeczeństwa informacyjnego. W: T. Pilch (red.). Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 3. Warszawa.

Pietrzak, E., Szczepanik, R., Zaorski-Sikora, Ł. (2011). Aksjologia życia publicznego. Łódź.

Pietrzyk-Reeves, D. (2012). Idea społeczeństwa obywatelskiego. Współczesna debata i jej źródła. Toruń.

Piotrowski, E. (2010). Samodzielność poznawcza jako niezbędny warunek funkcjonowania jednostki we współczesnym społeczeństwie. W: A. Karpińska (red.). Edukacja w okresie przemian. Białystok.

Popowicz, E. (2009). Manipulacja. W: S. Jedynak, J. Kojkoł (red.). Encyklopedia filozofii wychowania. Bydgoszcz.

Przyszczypkowski, K. (2012). Polityczność (w) edukacji. Poznań.

Rajca, L. (2007). Demokracja. Studium polityczne. Toruń.

Reykowski, J. (2007). Rozwiązywanie sprzeczności ideologicznych i sprzeczności interesów w grupach społecznych – teoria i badania. W: J. Reykowski (red.). Konflikt i porozumienie. Psychologiczne podstawy demokracji deliberatywnej. Warszawa.

Rosanvallon, P. (2011). Kontrdemokracja. Polityka w dobie nieufności. A. Czarnacka (tłum.). Wrocław.

Śliwerski, B. (2013). Diagnoza uspołecznienia publicznego szkolnictwa III RP w gorsecie centralizmu. Kraków.

Wiłkomirska, A. (2013). Wiedzieć i rozumieć, aby być obywatelem. Studium empiryczne. Warszawa.

Winn, D. (2004). Manipulowanie umysłem. Pranie mózgu, warunkowanie, indoktrynacja. A. Sosenko (tłum.). Wrocław.

Wnuk-Lipiński, E. (2008). Socjologia życia publicznego. Warszawa.

Wonicki, R. (2007). Spór o demokratyczne państwo prawa. Teoria Jürgena Habermasa wobec liberalnej, republikańskiej i socjalnej wizji państwa. Warszawa.

Woronowicz, W. (1996). Edukacja refleksyjna. Słupsk.

Woronowicz, W. (2000). Problemy edukacji refleksyjnej. Koszalin.

Woronowicz, W. (2003). Edukacja refl eksyjna. W: T. Pilch (red.). Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 1. Warszawa.

Woronowicz, W. (2006). Refl eksja, sumienie, edukacja. Słupsk.

Wysocka, E. (2006). Stereotyp społeczny. W: T. Pilch (red.). Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. T. 5. Warszawa.