Od metodologii normatywnej do metodologii będącej samowiedzą nauki

Abstrakt

Autorka przypomina, że metodologia, której celem jest racjonalna rekonstrukcja czynności badawczych, określa kryteria pozwalające odróżnić wytwory naukowe od nienaukowych, pełni więc funkcję normatywną. Autorka dokonała analizy pierwszych podręczników z zakresu metodologii badań pedagogicznych, chcąc sprawdzić, czy i w jakim zakresie realizowały normatywną funkcję metodologii. Okazało się, że metodologia sprowadzona była w nich do wymiaru metodyczno-technicznego (bez argumentacji fi lozofi czno-teoretycznej), a normatywny charakter pozytywistycznego modelu badań relatywizowany był przez odwoływanie się do specyfi ki przedmiotu badań pedagogicznych. W dalszej części opracowania autorka zauważa, iż pozycja metodologii zmieniła się wraz z nasilaniem się w nauce kryzysu reprezentacji i kryzysu legitymizacji. Zwolennicy najbardziej radykalnych stanowisk stwierdzają, że nie wiadomo, co reprezentują twierdzenia naukowe ani co je uzasadnia. Czyli wiedza naukowa nie reprezentuje świata, tylko go konstruuje, a konstrukcje te nie są neutralne, lecz czemuś/komuś służą. Dlatego zaangażowane badania społeczne nie powinny opisywać świata, tylko go zmieniać. Pojawia się tu pytanie: Jaką funkcję w tych warunkach może pełnić metodologia? 

Pdf

Bibliografia

Angrosino, M. (2010). Badania etnograficzne i obserwacyjne. M. Brzozowska-Brywczyńska (tłum.). Warszawa.

Cervinkowa, H., Gołębniak, B.D. (red.) (2010). Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław.

Chomczyńska-Rubacha, M. (2010). Konstruowanie wiedzy o rodzaju w edukacji. W: J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, K.J. Szmidt (red.). Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice. Oblicza akademickiej praktyki. Kraków.

Denzin, N.K., Lincoln, Y.S. (2009). Metody badań jakościowych. T. 1–2.

Fals Borda, O. (2010). Uczestniczące badania (w działaniu) w teorii społecznej: pochodzenie i wyzwania. M. Lavergne (tłum.). W: H. Cervinkowa, B.D. Gołębniak (red.). Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław.

Gnitecki, J. (2007). Wstęp do ogólnej metodologii badan w naukach pedagogicznych. T. 2: Tworzenie wiedzy o edukacji w naukach pedagogicznych. Poznań.

Kamiński, A. (1974). Metoda, technika, procedura badawcza w pedagogice empirycznej. W: R. Wroczyński, T. Pilch (red.). Metodologia pedagogiki społecznej. Wrocław.

Kamiński, S. (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Lublin.

Lepalczyk, I. (1974). Metoda monografii w badaniach pedagogicznych. W: R. Wroczyński, T. Pilch (red.). Metodologia pedagogiki społecznej. Wrocław.

Lepalczyk, I., Badura, J. (red.) (1987). Elementy diagnostyki pedagogicznej. Warszawa – Łódź. Marcus, G.E.,

Fischer, M.M.J. (2010). Repatriacja antropologii jako krytyki kulturowej. I. Kolbon (tłum.). W: H. Cervinkowa, B.D. Gołębniak (red.). Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław.

Mokrzycki, E. (1980). Filozofia nauki a socjologia. Warszawa.

Moser, S. (2004). Konstruktivistisch Forschen? Prämissen und Probleme einer konstruktivistischen Methodologie. W: S. Moser (red.). Konstruktivistisch Forschen. Methodologie. Methoden. Beispiele. Wiesbaden.

Muszyński, H. (red.) (1967). Metodologiczne problemy pedagogiki. Wrocław.

Muszyński, H. (1970). Wstęp do metodologii pedagogiki. Warszawa.

Piekarski, J. (2007). O drugoplanowych warunkach poprawności praktyki badawczej – perspektywa biografi i. W: J. Piekarski. U podstaw pedagogiki społecznej. Łódź.

Piekarski, J. (2010). Kryteria waloryzacji praktyki badawczej – między inhibicją metodologiczną a permisywnym tolerantyzmem. W: J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, K.J. Szmidt (red.). Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice. Oblicza akademickiej praktyki. Kraków.

Pilch, T. (1974). Organizacja procesu badawczego w pedagogicznych badaniach środowiskowych. W: R. Wroczyński, T. Pilch (red.). Metodologia pedagogiki społecznej. Wrocław.

Pilch, T. (1977). Zasady badań pedagogicznych. Warszawa.

Reason, P., Torbert, W.R. (2010). Zwrot działaniowy. Ku transformacyjnej nauce społecznej. W: H. Cervinkowa, B.D. Gołębniak (red.). Badania w działaniu. Pedagogika i antropologia zaangażowane. Wrocław.

Sady, W. (2000). Spór o racjonalność naukową. Od Poincarégo do Laudana. Wrocław.

Sikora, M. (1999). Kręgi kompetencji nauki: od wiedzy obiektywnej do praktyki laboratoryjnej. W: J. Goćkowski, P. Kisiel (red.). Kręgi kompetencji i perspektywy poznawcze. Kraków.

Urbaniak-Zając, D. (2001). Teoria i praktyka – kilka uwag o stosowaniu wiedzy naukowej. W: E. Marynowicz-Hetka, J. Piekarski, D. Śmierzyński (red.). Problemy teoretyczno-metodologiczne pedagogiki społecznej i pracy socjalnej. Łódź.

Wroczyński, R. (1974a). O niektórych właściwościach badań pedagogicznych. W: R. Wroczyński, T. Pilch (red.). Metodologia pedagogiki społecznej. Wrocław.

Wroczyński, R. (1974b). Pedagogika społeczna. Warszawa.

Zaczyński, W. (1967). Rozwój metody eksperymentalnej i jej zastosowanie. Warszawa.

Zaczyński, W. (1968). Praca badawcza nauczyciela. Warszawa.