Walka w ujęciu Karla Jaspersa jako sytuacja graniczna obecna w doświadczeniu nauczyciela. Refleksje na pograniczu filozofii i pedagogiki
Pdf

Słowa kluczowe

walka
sytuacja graniczna
nauczyciel

Abstrakt

W niniejszym artykule podjęto teoretyczną analizę prowadzącą do rozpoznania, w jaki sposób koncepcja sytuacji granicznych K. Jaspersa tłumaczy złożoność funkcjonowania społecznego nauczyciela. Celem artykułu jest wyjaśnienie znaczenia walki obecnej w doświadczeniu nauczycieli oraz uzasadnienie faktu, że jest ona elementem nieodzownym w pracy pedagogicznej, ponieważ (posługując się językiem K. Jaspersa) umożliwia urzeczywistnienie egzystencji. W wyniku analiz rozróżniono dwa aspekty walki: „walkę z”, dążącą do wyeliminowania przeciwnika, oraz „walkę o”, zabiegającą o udoskonalenie dotychczasowego stanu. Stwierdzono, że pełnienie roli zawodowej nauczyciela wymaga często konfrontacji z tym, co „inne”, „trudne”, a nawet „niemożliwe”, i doświadczania sytuacji, które przekraczają posiadane aktualnie możliwości i kompetencje. Sytuacje te mogą stanowić punkt wyjścia do rozwoju, ponieważ można rozumieć je jako sytuacje „walki o”, która może być odczytywana jako jaspersowskie dążenie egzystencji ku transcendencji.

https://doi.org/10.16926/pe.2017.10.06
Pdf

Bibliografia

Babiuch, M. (2002). Jak współpracować z rodzicami „trudnych” uczniów? Warszawa: WSiP.

Ball, S.J. (1994). Foucault i edukacja. Dyscypliny i wiedza. Kraków: Wydawnictwo Impuls.

Barciński, Z. (2013) (red.). Zachowania przeciw nauczycielowi. Lublin: Wydawnictwo NATAN.

Brzezińska, A. (2004). Miejsce ewaluacji w procesie kształcenia. W: A. Brzezińska, J. Brzeziński (red.), Ewaluacja procesu kształcenia w szkole wyższej. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Chętkowski, B. (2010). Nauczycielskie perypetie. O wojnie wszystkich ze wszystkimi. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Dąbrowska-Bąk, M., Pawełek, K. (2014). Opresja w szkole. Warszawa: Wydawnictwo Żak.

Dudzikowa, M. (1996). Nauczyciel – uczeń. Między przemocą a dialogiem: obszary napięć i typy interakcji. Kraków: Wydawnictwo Impuls.

Dudzikowa, M., Jaskulska, S. (2016). Twierdza. Szkoła w metaforze militarnej. Co w zamian? Warszawa: Wolters Kluwer.

Ferenz, K. (2009). Role nauczyciela we wprowadzaniu młodego pokolenia w życie społeczne i kulturalne. W: K. Ferenz, S. Walasek, Role współczesnego nauczyciela w zmieniającej się rzeczywistości społecznej. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.

Jaspers, K. (1955). Philosophie. T. 1. Berlin – Heidelberg: Springer Verlag.

Jaspers, K. (1990). Filozofia egzystencji. Wybór pism. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Jaspers, K. (1995). Szyfry transcendencji. Toruń: Wydawnictwo Comer.

Kolasa, D. (2010). Sytuacje możliwe a sytuacje graniczne w filozofii Jaspersa. Studia z historii filozofii, 1, 135–145.

Komar, W. (1996). „Wojna” w edukacji: stosunku nauczyciel–uczeń. Pejzaże „walki” i nadziei (w kręgu pytań ważniejszych niż odpowiedzi). W: M. Dudzikowa (red.), Nauczyciel–uczeń. Między przemocą a dialogiem: obszary napięć i typy interakcji, Kraków: Impuls.

Kwiatkowska, H. (2005). Tożsamość nauczycieli. Między anomią a autonomią. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Kwiatkowska, H. (2008). Pedeutologia. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Maksymowska, E., Werwicka, M. (2009). Konflikty w szkole. Niezbędnik aktywnego rodzica. Warszawa: Wolters Kluwer.

Marek, Z. Walulik, A. (2012). Sytuacje graniczne i wychowanie. Paedagogia Christiana, 2/30, 179–191.

Mieszalski, S. (1997). O przymusie i dyscyplinie w klasie szkolnej. Warszawa: WSiP.

Mikołajczyk–Woźniak, M. (2015). W opresji swoich uczniów: nauczyciel w sytuacji granicznej. W: J. Wiśniewska, Sytuacje graniczne w biegu ludzkiego życia. Łódź: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy.

Motyl, K. (2014). O szkole jako fabryce nudy i śmiechu, Podstawy Edukacji, 7, 141–165.

Noelle V., (1995). Schuler sehen Schule Anders: eineempirische Untersuchunguber Schulauffassungen von Schulern Und Ihren Konsens. Frankfurt am Main – Berlin – Bern – New York – Paris – Wien: Peter Lang Verlag.

Piecuch, C. (2011). Metafizyka egzystencjalna Karla Jaspersa. Kraków: Wydawnictwo Universitas.

Poćwiardowska, B. (2010). Przejawy oporu w relacji wychowawca-rodzice. W: D. Zając (red.), O kompetencjach współczesnych wychowawców: perspektywa praktyki edukacyjnej. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Potulicka, E. (2003). Ewaluacja jakości pracy nauczyciela – ewolucja celów, funkcji i form. W: R. Cierzniewska (red.), Ewaluacja jakości pracy nauczyciela. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Suchecka, J. (2017). Strajk nauczycieli 31 marca. Pójdą do szkół, ale nie będą pracować, http://wyborcza.pl/7,75398,21465007,strajk-nauczycieli-31marca-pojda-do-szkol-ale-nie-beda.html [dostęp: 10.07.2017].

Sztobryn-Bochomulska, J. (2016). Koncepcja egzystencji Karla Jaspersa jako przyczynek do refleksji nad codziennością wychowania. Nauki o wychowaniu. Studia interdyscyplinarne, 1(2), 147–155.

Szymczak, M. (red.) (1995). Słownik języka polskiego. T. 3. (Hasło: walka). Warszawa: Wydawnictwo PWN.

Śliwerski, B. (n.d.). Nauczyciel jako zawód, http://osk-ko.edu.pl/kongres1/ materialy/BSliwerski-Kongres.pdf [dostęp: 18.07.17].

Trydeński, M. (2015). Doświadczenie graniczne w perspektywie filozofii Karla Jaspersa. W: C. Piecuch (red.), Karl Jaspers: w kręgu wielkich myślicieli współczesnych. Kraków: Wydawnictwo Universitas.

Walczak, A. (2012). Refleksja jako wyjątkowa przestrzeń aktywności myślowej w perspektywie doświadczeń granicznych, Kultura i Wychowanie, 4, 19–34.

Walczak, B. (2011). „Między nami dobrze jest”. O partnerstwie pomiędzy rodzicami a szkołą. W: G. Mazurkiewicz (red.), Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym – refleksje. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wlazło, S. (2012). Działanie zespołowe nauczycieli i kształtowanie kompetencji uczniów w działaniu zespołowym. W: G. Mazurkiewicz (red.), Jakość edukacji: różnorodne perspektywy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Woods P. (1983). Sociology and the school. An Interactionist Viewpoint. London, Boston, Melbourne: Routledge and Kegan Paul.