https://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/issue/feedPodstawy Edukacji2024-01-11T20:01:26+01:00Małgorzata Piaseckam.piasecka@ujd.edu.plOpen Journal Systems<p style="text-align: justify;">Podstawy Edukacji to rocznik myśli społeczno-pedagogicznej, który w każdej kolejnej edycji przyjmuje podtytuł będący intelektualną klamrą scalającą tom. Wydawany od 2008 roku do 2014 roku staraniem Zakładu Pedagogiki Ogólnej i Metodologii Badań Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, od 2015 roku jako periodyk pod szyldem Wydawnictwa Naukowego im. Stanisława Podobińskiego AJD w Częstochowie, a od 1 czerwca 2018 roku pod szyldem Wydawnictwa Naukowego im. Stanisława Podobińskiego Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie. Od 1 czerwca 2023 roku, wraz ze zmianą nazwy uczelni, czasopismo Podstawy Edukacji afiliowane jest przy Uniwersytecie Jana Długosza w Częstochowie.</p>https://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1884Peer Learning As One of the Pathways to Educational Equity2023-09-05T21:49:30+02:00Małgorzata Sławińskamalgorzata.slawinska@uwm.edu.pl<p>Celem artykułu jest prezentacja <em>peer learning</em> jako strategii wspierającej równościowe podejście w edukacji instytucjonalnej. <em>Peer learning</em> obejmuje procesy uczenia się rówieśników wzajemnie od siebie, w toku interakcji formalnych i nieformalnych, bez znaczącej interwencji nauczyciela. Omówiono w artykule trzy odmiany <em>peer learningu: peer tutoring, cooperative learning </em>i<em> collaborative learning</em>, wskazując na ich zasadnicze elementy i znaczenie dla wyrównywania szans edukacyjnych uczniów. Do najważniejszych atutów <em>peer learning</em> w tym zakresie należy poszerzanie partycypacji i zwiększanie zaangażowania oraz podnoszenie osiągnięć wszystkich uczniów w zróżnicowanej klasie.</p>2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacjihttps://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1888Equal opportunities in shaping pupils' identity in a multicultural school environment. 2023-09-15T10:47:27+02:00Kinga Lisowskakinga.lisowska@uwm.edu.pl<p>Kształtowanie tożsamości dzieci i młodzieży, w perspektywie dynamicznie zmieniających się społeczeństw po wybuchu pandemii COVID-19 i ataku Rosji na Ukrainę, stanowi jeden z podstawowych problemów placówek edukacyjnych i wychowawczych. Brakuje bowiem rozwiązań systemowych, uwzględniających w procesie nauczania-uczenia się zarówno kulturę rodzimą ucznia (często różną od środowiska obecnego zamieszkania), jak i przeżywaną w perspektywie życia i edukacji. Współistnienie, budowanie struktury kulturowej jednostek w społeczeństwach wielokulturowych jest możliwe poprzez wprowadzanie, od pierwszych etapów edukacji, podejścia transkulturowego w kreowaniu rzeczywistości szkolnej. Istotne jest tu także równoważenie szans każdego ucznia na odnalezienie własnych odniesień: doświadczeń i wartości kształtujących tożsamość indywidualną i zbiorową, a przy tym ukonstytuowanie ochrony przed „zagubieniem”. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie pilotażowej koncepcji pracy, w której wskazuje się na rozwiązania teoretyczne i praktyczne z zakresu edukacji na rzecz transkulturowości w klasach I–III. Koncepcja ta powinna zostać następnie zweryfikowana w środowisku szkolnym zarówno w perspektywie nauczycieli, jak i uczniów. Pozwoli to na stwierdzenie, czy zaplanowane działania oraz sposób ich prezentacji są właściwe dla dzieci na pierwszym etapie edukacji oraz czy na podstawie przygotowanego materiału można równoważyć szanse w kształtowaniu tożsamości jednostek w środowiskach wielokulturowych.</p> <p> </p>2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacjihttps://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1889The Role of a Sensory Diet in Improving the Quality of Psychosocial Functioning of Students in Inclusive Education2023-09-16T19:00:20+02:00Magdalena Wójcikmagdalena.wojcik@mail.umcs.pl<p>Efektywne przetwarzanie sensoryczne jest niezbędne do regulacji fizjologicznej, generowania odpowiednich reakcji behawioralnych i rozwoju umiejętności akademickich. Środowisko fizyczne w klasie i szkole może mieć wpływ na zdolność dziecka do zaangażowania się w edukację. Tworząc odpowiednią dietę sensoryczną i przyjazną sensorycznie klasę, nauczyciele mogą pomóc dzieciom osiągnąć optymalny poziom pobudzenia, a co za tym idzie – odnieść sukces w nauce. Dlatego tak ważne jest zwrócenie uwagi na możliwości tworzenia środowiska przyjaznego sensorycznie i zapewnienie odpowiedniej ilości bodźców zmysłowych, dostosowanych do indywidualnych potrzeb i możliwości uczniów. Aby uzasadnić rolę diety sensorycznej i przyjaznej zmysłom sali lekcyjnej, przeprowadzono dogłębny przegląd literatury. Analiza kontekstu teoretyczno-naukowego pozwoli uzasadnić tworzenie programów sensorycznych w edukacji włączającej, ukazać możliwości i sposoby zarówno ich stosowania, jak i właściwego dostosowywania do potrzeb uczniów.</p> <p> </p>2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacjihttps://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1974Foreword of the Editor: Fundamentals of Education. Equal opportunities for all or fair chances to all in education2023-12-20T11:22:33+01:00Judit Pazonyi jpazonyi@t-online.hu2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacjihttps://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1858Parental Influence Modelling the Formation of Adolescents’ Coping Strategies in Situations of Social Conflict 2023-07-11T21:58:24+02:00Danuta Borecka-Biernatdanuta.borecka-biernat@uwr.edu.pl<p>Celem badań było poszukiwanie rodzinnej etiologii strategii radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego tkwiącej w wzorze reagowania rodziców na sytuacje konfliktu społecznego. W badaniach posłużono się Kwestionariuszem strategii radzenia sobie rodziców w sytuacji konfliktu społecznego (KSRwSK) D.Boreckiej-Biernat i Kwestionariuszem do badania strategii radzenia sobie młodzieży w sytuacji konfliktu społecznego w sytuacji konfliktu społecznego (KSMK) D.Boreckiej-Biernat. Badania empiryczne przeprowadzono w szkołach gimnazjalnych. Objęły one 893 adolescentów (468 dziewcząt i 425 chłopców) w wieku 13-15 lat. Analiza materiału badawczego wykazała, że matka i ojciec spostrzegani są jako stosujący w sytuacji konfliktu społecznego strategie destruktywną i konstruktywną, przyczyniają się do modelowania u młodzieży strategii polegającej na destruktywnym i konstruktywnym zachowaniu, wykorzystywanym w sytuacji konfliktu społecznego.</p> <p> </p>2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacjihttps://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1922A highly sensitive child – a challenge for parents and teachers – a case study 2023-10-24T23:31:10+02:00Andrea Wardalwardalandrea@gmail.comAgnieszka Leszcz-Krysiakleszczagnieszka@gmail.com<p>Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie charakterystyki dziecka o cechach wysokiej wrażliwości (DWW) oraz jego zachowania i funkcjonowania w różnych obszarach życia codziennego. Ponadto w artykule została zaprezentowana analiza indywidualnego przypadku siedmioletniego dziecka wysoko wrażliwego oraz nauczyciela-wychowawcy z trzydziestoletnim doświadczeniem w obserwacjach dzieci w przedszkolu i w trakcie wczesnej edukacji. Badania zostały pogłębione o wynik badań ankietowych przeprowadzonych wśród rodziców i nauczycieli, które posłużyły do odpowiedzi na pytanie: Jak dziecko o wysokiej wrażliwości radzi sobie i funkcjonuje w środowisku domowym oraz przedszkolnym i jakie istnieją sposoby wspierania jego rozwoju w tych kontekstach?<br />Analizę zebranego materiału wykorzystano do zaproponowania metod pracy z dzieckiem wysoce wrażliwym z uwzględnieniem rangi współpracy pedagogów i opiekunów służących wsparciu takiego dziecka.</p>2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacjihttps://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1887The professionalisation of teachers’ professional activities towards equalising educational opportunities for students2023-09-15T10:37:04+02:00Małgorzata Kosiorekmalgorzata.kosiorek@now.uni.lodz.plGabriela Dobińskagabriela.dobinska@now.uni.lodz.pl<p>Przedmiotem podjętych analiz uczyniłyśmy strategie stosowane przez nauczycieli w ramach przybliżania ich do pedagogicznego eksperctwa. W rezultacie poszukiwałyśmy odpowiedzi na pytania – jak nauczyciele postrzegają profesjonalizm, a także – jakie działania podejmują w celu osiągania pedagogicznego eksperctwa. Na materiał empiryczny składa się 19 wywiadów swobodnych z nauczycielami realizującymi program matury międzynarodowej. Ramę teoretyczną stanowił dla nas symboliczny interakcjonizm. Posłużyłyśmy się procedurami metodologii teorii ugruntowanej. W rezultacie zrekonstruowałyśmy strategie, po które sięgają w celu przybliżenia się do pedagogicznego eksperctwa. Udało nam się dokonać charakterystyki trzech głównych wymiarów dążenia do profesjonalizmu przez nauczycieli szkół międzynarodowych, tj. osiąganie profesjonalizmu poprzez relacje; bycie na bieżąco; osiąganie formalnych gratyfikacji.</p> <p> </p>2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacjihttps://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1881Undergraduate preparation of future teachers in the context of reading literacy in the Czech Republic2023-09-04T09:37:01+02:00Tereza Buchtovátereza.buchtova@upol.czMartina Fasnerovámartina.fasnerova@upol.cz<p>W artykule skupiono się na licencjackim przygotowaniu przyszłych nauczycieli w kontekście umiejętności czytania. Składa się on z części teoretycznej i części empirycznej. Część teoretyczna opisuje i definiuje podstawowe pojęcia ściśle związane z tematem, w tym przygotowanie licencjackie przyszłych nauczycieli, umiejętność czytania itp. Część empiryczna omawia analizę aktualnych programów studiów na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu (Republika Czeska). Celem artykułu była analiza programów studiów i porównanie z wygasającymi, ukierunkowanymi na umiejętność czytania. Autorzy przeprowadzili jakościowe badanie badawcze, aby odpowiedzieć na pytanie, czy przygotowanie licencjackie przyszłych nauczycieli Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu w kontekście umiejętności czytania jest wystarczające i czy plany studiów w programach edukacyjnych odzwierciedlają wymagania praktyki pedagogicznej. Do badań wykorzystano analizę dokumentów. Analiza dokumentów wtórnych odnosi się do danych już zebranych (Donnellan, Lucas, 2013). Według Hendla (2005) celem analizy jakościowej jest nienumeryczna organizacja danych w celu ujawnienia tematów, prawidłowości, zależności i jakości. W tym kontekście termin nienumeryczny ma zastosowanie nie tylko do danych, ale także do ich przetwarzania. Ze wstępnych badań wynika, że stosunkowo dużej części przyszłych nauczycieli brakuje praktycznego szkolenia nauczycielskiego ukierunkowanego na dydaktykę przedmiotową, opierającą się również na umiejętności czytania. W związku z trwającą pandemią wirusa COVID-19 konieczne było dostosowanie metod i form pracy do rozwijania umiejętności czytania poprzez kształcenie na odległość. Autorzy artykułu uznali za istotne dokonanie analizy programów studiów w kontekście umiejętności czytania i udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy przygotowanie licencjackie przyszłych nauczycieli jest wystarczające oraz czy plany studiów programów kształcenia odzwierciedlają wymagania praktyki pedagogicznej w zakresie umiejętność czytania, korzystania z treści wymienionych powyżej, analizy dokumentów. Z wyników badań wynika, że plany studiów programów edukacyjnych odzwierciedlają wymagania praktyki edukacyjnej. Choć fakty opisano w artykule, autorzy uważają, że problematyce rozwoju umiejętności czytania poświęca się wystarczająco dużo uwagi, opierając się na analizie planów nauczania w nauczaniu dla I etapu szkoły podstawowej. Choć termin „umiejętność czytania” pojawia się w dokumentach programowych FEP PE jedynie marginalnie, w planach kształcenia przyszłych nauczycieli szkół podstawowych termin „umiejętność czytania” pojawia się w kilku dyscyplinach. Bez wątpienia dyskusyjne jest, w jakim stopniu powyższe dyscypliny wpłyną na rozwój umiejętności czytania wśród uczniów. Sądząc po treści planów, ich celem jest wyposażenie przyszłych nauczycieli w kompetencje wspierające rozwój umiejętności czytania u dzieci ze szkół podstawowych, po ukończeniu umiejętności czytania i pisania w edukacji przedszkolnej. Dyscypliny te mają charakter czysto dydaktyczny, ponieważ pojawiają się w trzeciej klasie studiów i klasach wyższych, po ukończeniu przez studentów odpowiedniego przygotowania teoretycznego.</p>2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacjihttps://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1905Possible ways of translanguaging at the school’s micro-level. The aftermath of a translanguaging project of introducing non-standardised ways of speaking to school for Roma bilingual children2023-10-07T10:42:48+02:00Bernadett Jani-Demetrioujani.bernadett@gmail.comErika Kerekes-Lévaikerlevis4@gmail.com<p>Niniejsze studium dotyczy długoterminowego procesu etnograficznych badań językowych. Badania miały miejsce w szkole podstawowej na Węgrzech, gdzie uczniami były dwujęzyczne dzieci romskie mówiące po węgiersku i rumuńsku, a językiem wykładowym był węgierski. W ramach badań, zainicjowanych w 2016 r., opracowano w szkole podejście edukacyjne oparte na transjęzyczności poprzez liczne podprojekty i trzyletni program partnerstwa strategicznego Erasmus+. Zastosowane podejście transjęzyczności obejmowało domowe sposoby mówienia dzieci romskich w nauce dzieci. Transjęzyczność została po raz pierwszy wprowadzona na poziomie makro szkoły we współpracy z dyrekcją szkoły, badaczami, nauczycielami, rodzicami, stażystami i studentami. Program Erasmus zakończył się w 2021 roku. Niniejsze badanie szczegółowo opisuje, w jaki sposób, po zakończeniu tego projektu na poziomie makro, można utrzymać transjęzyczność na poziomie mikro w szkole. Omówiono również trudności i wyzwania, z jakimi borykają się nauczyciele podczas wdrażania transjęzyczności na poziomie mikro, po zakończeniu planowania i strategii na poziomie makro.</p>2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacjihttps://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1942Immersing oneself in the world of Rock to act. Implications for educational practice2023-11-16T12:05:01+01:00Monika Adamska-Starońm.adamska-staron@ujd.edu.pl<p>Artykuł wpisuje się w obszar badań nad edukacyjnymi kontekstami kultury popularnej. Jest głosem w dyskusji koncentrującej się wokół możliwych sposobów wykorzystania rockowych utworów w edukacji formalnej, w tym w edukacji akademickiej na kierunku pedagogika, wokół interpretatywnego uczestnictwa w kulturze. Prezentowane w niniejszym artykule wyniki badań własnych (ich fragment) pokazują, że refleksyjne zanurzanie się w rockowy świat, edukowanie przez utwory rockowe inspiruje do różnego rodzaju działań ukierowanych na samorozwój, sprzyja rozwijaniu, potrzebnych w zmieniającym się świecie, kompetencji, m.in. formułowania i wyrażania własnych myśli, przekonań, krytycznego myślenia czy konstruktywnego dialogu, przedstawiania i rozumienia różnych punktów widzenia, jak również doceniania znaczenia twórczego wyrażania myśli, doświadczeń i uczuć za pomocą różnorodnych środków przekazu, w tym muzyki, sztuk teatralnych i wizualnych oraz literatury.</p>2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacjihttps://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1910Equal Opportunities for Everyone in the Context of Teacher Competence in Academic Remote Education in the Times of Coronavirus 2023-10-14T23:54:46+02:00Anna Kožuhania@kozuh.net<p>W artykule podjęto problematykę kompetencji dydaktycznych w ramach kształcenia na odległość na poziomie akademickim w kontekście równych szans. W tej perspektywie tekst ukazuje sukcesy i trudności wynikające z nauczania na odległość zarówno wśród nauczycieli, jak i uczniów. W artykule przedstawiono wyniki badania przeprowadzonego na próbie nauczycieli akademickich po pierwszym semestrze obowiązkowego kształcenia na odległość w dobie koronawirusa. Badanie dotyczyło oceny ich kompetencji niezbędnych do prawidłowego przebiegu procesu kształcenia akademickiego na odległość. Jego celem była także diagnoza przyczyn sukcesów i niepowodzeń w procesie kształcenia zdalnego w powiązaniu z problematyką kompetencji dydaktycznych nauczycieli akademickich. Tekst stanowi również wstęp do pogłębionych i rozszerzonych badań empirycznych na ten temat w przyszłości, oferując czytelnikowi dyskusję o znaczeniu teoretycznym i praktycznym. Pokazując implikacje dostrzeżone w badaniu, otwiera nowe ścieżki pracy zdalnej ze studentami oraz nowe działania mające na celu doskonalenie umiejętności dydaktycznych nauczycieli akademickich. Systematyczne wnioski i przemyślenia mogą okazać się niezwykle przydatne nauczycielom akademickim w kolejnych latach kształcenia na odległość.</p> <p> </p>2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacjihttps://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1864Subjective control of emotions in the opinion of students2023-07-24T08:17:04+02:00Zbigniew Chodkowskizchodkowski@ur.edu.pl<p>Emocje wpływają na subiektywne odczuwanie dobrostanu, radzenie sobie z trudnościami i problemami w różnych sytuacjach codziennego życia. Dlatego są coraz częściej wykazywane przez badaczy w celu lepszego wyjaśnienia codziennych zdarzeń, które mają wpływ na zdrowie człowieka, poziom i jakość jego życia, edukację, wydajność w pracy czy odpoczynek. Celem niniejszego artykułu jest analiza poziomu subiektywnej kontroli emocji w życiu studentów, którzy rozpoczęli studia na kierunkach ścisłych i humanistycznych. Badania przeprowadzono według własnego projektu zrealizowanego wśród 383 studentów Uniwersytetu Rzeszowskiego i Politechniki Rzeszowskiej. W tym celu została wykorzystana metoda sondażu diagnostycznego i standaryzowanego narzędzia badającego Skalę Kontroli Emocjonalnej (Courtauld Emotional Control Scale – CECS) autorstwa Maggie Watson i Stevena Greera z Faith Courtauld Unit, King’s College Hospital Medical School w Londynie i przystosowana do polskiej wersji przez Zygfryda Juczyńskiego (2001, s. 55). Wyniki badań wskazały średni poziom kontroli emocji w życiu wśród badanych studentów. Wzięto pod uwagę następujące zmienne niezależne: uczelnia, płeć, wiek, miejsce zamieszkania i zamożność respondentów. W jednym badaniu dotyczącym skali gniewu zaistniało zróżnicowanie w poziomie istotności statystycznej w zależności od wieku badanych. Natomiast, biorąc pod uwagę średnią, studenci z Uniwersytetu Rzeszowskiego przejawiali nieco większe tłumienie negatywnych emocji w przeciwieństwie do studentów z Politechniki Rzeszowskiej, a także kobiety wykazały wyższą średnią od mężczyzn. Średni poziom tłumienia negatywnych emocji wśród badanych wskazuje na potrzebę pogłębienia kształcenia w zakresie różnych zagrożeń ze strony przejawiania gniewu, odczuwania depresji i lęku wśród młodzieży szkół średnich i wyższych, a także zwiększenia możliwości przeciwdziałania występowaniu tych i innych negatywnych cech wśród uczniów i studentów.</p>2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacjihttps://czasopisma.ujd.edu.pl/index.php/PE/article/view/1951(Re)Centralisation of education governance in Hungary: its causes, declared goals, motives and some potential hidden goals2023-11-26T23:24:11+01:00András Semjénandrassemjen@t-online.hu<p>Po utworzeniu na Węgrzech w 1990 r. gmin (samorządów lokalnych) i władz na szczeblu powiatów, do końca 2012 r. te wybrane organy prowadziły, zarządzały i finansowały edukację publiczną, przy wsparciu finansowym rządu centralnego. W tym zdecentralizowanym systemie różnice w zamożności i dochodach gmin doprowadziły do znacznych nierówności w finansowaniu i wynikach szkół, a także w osiągnięciach w nauce dzieci do nich uczęszczających. Objęty w 2010 roku rząd koalicji FIDESZ-KDNP radykalnie scentralizował system zarządzania i finansowania szkół, twierdząc, że rozwiąże to problemy systemu. W oparciu o duży zbiór wywiadów badawczych i wyniki wcześniejszych badań w naszym artykule analizujemy deklarowane cele i motywy tej reformy. Z naszych wywiadów wysuwa się wniosek, że zapewnienie każdemu dziecku równych szans w edukacji wydaje się być nadrzędnym celem centralizacji, ale istnieją jeszcze trzy inne, w tym stworzenie bardziej wydajnego i opłacalnego systemu zarządzania instytucjonalnego. Jednak pewne cechy wyboru tych celów oraz pozornie całkowity brak monitorowania ich realizacji, w połączeniu z faktem, że niezależne badania wykazały już, że centralizacja nie była w stanie osiągnąć swojego głównego deklarowanego założenia, mogą uzasadniać twierdzenie, że służyło to jedynie jako przykrywka lub pretekst i prawdopodobnie istnieje ukryty program, który dla rządu jest ważniejszy niż publicznie deklarowane cele. Próbowaliśmy znaleźć możliwe realne motywy i ukryte cele na podstawie wywiadów z byłymi politykami, badaczami edukacji, doradcami i dyrektorami szkół. Chociaż istnienia takich celów nie da się precyzyjnie udowodnić, znaleźliśmy kilka okoliczności, które mogą je uzasadniać.</p>2023-12-29T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2024 Podstawy Edukacji